CT là viết tắt của ngưỡng chu kỳ (cycle threshold) – giá trị xuất hiện trong các xét nghiệm Realtime RT-PCR. Đây được coi là “tiêu chuẩn vàng” để xác định virus SARS-CoV-2 có tồn tại trong cơ thể hay không. Trong xét nghiệm Realtime RT-PCR, RNA được chiết xuất từ mẫu bệnh phẩm của bệnh nhân rồi chuyển đổi thành DNA sau đó được khuếch đại. Khuếch đại chính là quá trình tạo ra nhiều bản sao của vật liệu di truyền DNA.

Quá trình khuếch đại diễn ra qua một loạt chu kỳ, một bản sao trở thành hai, hai bản sao trở thành bốn… và sau nhiều chu kỳ, một lượng virus SARS-CoV-2 sẽ được tạo ra có thể phát hiện được. Giá trị CT trong phản ứng RT-PCR là số chu kỳ phát hiện tín hiệu trong mẫu vượt tín hiệu nền và được thiết bị ghi nhận. Hay nói cách khác, giá trị CT đề cập đến số chu kỳ mà sau đó virus SARS-CoV-2 có thể được phát hiện.

CT value (threshold cycle value) được gọi là giá trị chu kỳ ngưỡng. CT là chu kỳ nhiệt mà ở tại một thời điểm thiết bị RT-PCR (Real-time Polymerase Chain Reaction) bắt đầu ghi nhận được tín hiệu huỳnh quang phát ra từ phản ứng PCR vượt qua cường độ huỳnh quang nền, hay nói một cách dễ hiểu là số chu kỳ máy phải chạy để phát hiện được tín hiệu huỳnh quang từ mẫu bệnh phẩm. Do đó CT value tỷ lệ nghịch với nồng độ virus bởi mẫu càng nhiều virus Sars-CoV-2 thì tín hiệu huỳnh quang sẽ xuất hiện sớm ở những chu kỳ đầu tiên (CT nhỏ), và ngược lại mẫu càng ít virus Sars-CoV-2 thì tín hiệu huỳnh quang sẽ xuất hiện muộn ở những chu kỳ lớn (CT lớn).

CT trên 30 thể hiện máy RT-PCR phải chạy nhiều hơn 30 chu kỳ mới phát hiện được tín hiệu huỳnh quang. Ở ngưỡng này thì nồng độ virus thấp, thường dưới 10 mũ 3 copies nên nguy cơ lây nhiễm không đáng kể. Chính vì thế bệnh nhân vẫn có thể được xuất viện và tiếp tục theo dõi tại nhà. Theo một số nghiên cứu mới nhất thì CT trên 33 thì khả năng lây lan của virus SARS-CoV-2 gần như là không có.

Một đặc điểm nữa là với CT trên 30 (CT >30) thì các kit xét nghiệm khác nhau có thể cho kết quả không đồng nhất (âm tính giả hoặc dương không rõ ràng), do lúc này tải lượng virus thấp nên giá trị CT thay đổi phụ thuộc hóa chất và máy móc xét nghiệm, giá trị cut-off tại mỗi labo xét nghiệm. Chính vì thế lúc này giá trị CT chỉ mang tính chất tham khảo chứ không dùng để so sánh trực tiếp giữa các labo được.

Về mặt lâm sàng, giá trị CT không đủ chứng minh việc tương quan với mức độ nặng nhẹ của bệnh COVID-19 hoặc quyết định điều trị, cách ly cho từng người bệnh mà cần kết hợp với nhiều yếu tố khác như: triệu chứng lâm sàng, tiền sử phơi nhiễm, tiêm chủng.

Giá trị CT thường chia làm 3 nhóm: CT < 20, CT từ 20 – 29, CT≥ 30.

• CT dưới 20 là mốc cần thận trọng, đặc biệt là ở đối tượng có nguy cơ như: người cao tuổi, có bệnh nền. Nhóm đối tượng này có CT thấp thì khả năng bệnh trở nặng cao, do đó tốt nhất nên đưa họ nhập viện sớm. Tuy nhiên, cũng có người CT thấp nhưng lại thấy khỏe, thường gặp ở người trẻ tuổi. Điều này có thể do họ có hệ miễn dịch tốt, kiểm soát được nên bệnh không tiến triển nặng.
• CT 20 – 29: Ở người lớn tuổi, có bệnh nền thì vẫn có nguy cơ trở nặng, cần được theo dõi sát sao. Ngoài ra, tải lượng vius thời điểm này vẫn còn nguy cơ lây nhiễm, nên người bệnh cần tuân thủ các biện pháp phòng dịch của Bộ Y tế.
• CT ≥ 30 là một trong các tiêu chuẩn để F0 xuất viện, vì tải lượng virus thời điểm này thì rất khó lây. Và theo một số nghiên cứu tin cậy, giá trị CT > 33 thì hoàn toàn không có khả năng lây bệnh nữa.

Tuy nhiên cũng cần lưu ý, nếu một người chưa từng xét nghiệm, làm PCR có CT≥ 30 không đồng nghĩa với việc tải lượng virus thấp, khó lây bởi đây vẫn có thể là trường hợp mới mắc bệnh. Trên thực tế, tải lượng virus sẽ diễn tiến theo một đường parabol, ban đầu chỉ số CT cao rồi giảm dần (virus ít rồi nhiều lên dần), sau khi qua giai đoạn toàn phát thì CT tăng dần trở lại. Trong trường hợp này, người bệnh không được chủ quan, nên tự cách ly và tiếp tục xét nghiệm sau vài ngày.

Vì vậy, giá trị CT chỉ là một trong các yếu tố có thể được xem xét và tính đến để ra quyết định ngăn ngừa lây nhiễm COVID-19. Dù CT có giá trị là bao nhiêu thì điều quan trọng nhất vẫn là theo dõi các triệu chứng của bệnh.