Viêm gan B là một bệnh nhiễm trùng gan do virus viêm gan B (HBV) gây ra, có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như xơ gan và ung thư gan. Việc hiểu rõ ý nghĩa của các chỉ số xét nghiệm viêm gan B là rất quan trọng đối với các chuyên gia y tế trong việc chẩn đoán, theo dõi và điều trị hiệu quả cho bệnh nhân.

Khái niệm về các xét nghiệm viêm gan B quan trọng

1. HBsAg (Hepatitis B surface Antigen): HBsAg là kháng nguyên bề mặt của virus viêm gan B. Sự hiện diện của HBsAg trong máu cho thấy người đó đang nhiễm HBV. Nếu HBsAg dương tính kéo dài hơn 6 tháng, bệnh nhân được chẩn đoán viêm gan B mạn tính.

2. HBeAg (Hepatitis B e Antigen): HBeAg là một protein do HBV tiết ra, phản ánh mức độ nhân lên của virus. HBeAg dương tính cho thấy virus đang hoạt động mạnh và có khả năng lây nhiễm cao. Ngược lại, HBeAg âm tính có thể cho thấy virus không hoạt động hoặc đã đột biến.

3. Anti-HBs (Antibody to Hepatitis B surface Antigen): Anti-HBs là kháng thể chống lại HBsAg. Sự hiện diện của Anti-HBs với nồng độ trên 10 mUI/ml cho thấy cơ thể đã có miễn dịch với HBV, có thể do tiêm vaccine hoặc sau khi hồi phục từ nhiễm HBV cấp tính.

4. HBV-DNA (Hepatitis B Virus DNA Quantification): HBV-DNA đo lường tải lượng virus trong máu, phản ánh mức độ nhân lên của HBV. Xét nghiệm này giúp đánh giá mức độ hoạt động của virus và hiệu quả của liệu pháp kháng virus.

5. Men gan (ALT và AST): ALT (Alanine Aminotransferase) và AST (Aspartate Aminotransferase) là các enzyme trong gan. Mức độ tăng của chúng phản ánh mức độ tổn thương gan. Theo dõi men gan giúp đánh giá mức độ viêm và tổn thương gan, từ đó điều chỉnh điều trị kịp thời.

Tại sao cần thực hiện các xét nghiệm này?

Việc thực hiện các xét nghiệm trên đóng vai trò quan trọng trong quản lý và điều trị viêm gan B:

• Chẩn đoán xác định: Xét nghiệm HBsAg giúp xác định nhiễm HBV.

• Đánh giá mức độ hoạt động của virus: HBeAg và HBV-DNA cho biết mức độ nhân lên của virus, quyết định việc bắt đầu hoặc điều chỉnh điều trị kháng virus.

• Đánh giá tổn thương gan: Men gan ALT và AST phản ánh mức độ viêm và tổn thương gan, giúp theo dõi tiến triển bệnh và hiệu quả điều trị.

• Xác định tình trạng miễn dịch: Anti-HBs cho biết mức độ miễn dịch của cơ thể đối với HBV, hỗ trợ dự phòng và quản lý bệnh.
  

Các lưu ý khi thực hiện xét nghiệm

Để đảm bảo kết quả xét nghiệm chính xác và hữu ích:

• Tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ: Thực hiện các xét nghiệm theo lịch trình và chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.

• Chuẩn bị trước khi xét nghiệm: Một số xét nghiệm yêu cầu nhịn ăn hoặc tránh sử dụng thuốc trước khi lấy mẫu; cần tuân thủ để tránh ảnh hưởng đến kết quả.

• Theo dõi định kỳ: Đối với bệnh nhân viêm gan B mạn tính, các xét nghiệm như HBeAg, HBV-DNA, men gan ALT/AST nên được thực hiện theo chu kỳ 3–6 tháng/lần để đánh giá sự tiến triển của bệnh và hiệu quả điều trị.

• Tái khám định kỳ với bác sĩ chuyên khoa: Không chỉ dựa vào kết quả xét nghiệm, người bệnh cần được thăm khám lâm sàng định kỳ để bác sĩ đánh giá toàn diện tình trạng gan, nguy cơ tiến triển thành xơ gan hoặc ung thư gan.

• Kết hợp siêu âm và xét nghiệm AFP: Ngoài các xét nghiệm máu, bệnh nhân viêm gan B mạn tính có nguy cơ cao mắc ung thư gan, do đó cần thực hiện siêu âm gan và xét nghiệm AFP (Alpha-fetoprotein) mỗi 6 tháng/lần để phát hiện sớm các tổn thương ác tính.

• Tự theo dõi triệu chứng bất thường: Người bệnh cần chú ý các dấu hiệu như vàng da, đau tức vùng hạ sườn phải, mệt mỏi kéo dài, chán ăn hoặc sụt cân nhanh chóng – đây có thể là dấu hiệu của tổn thương gan nghiêm trọng và cần được kiểm tra ngay.
  

Việc hiểu rõ và theo dõi các chỉ số xét nghiệm viêm gan B là vô cùng quan trọng trong chẩn đoán, quản lý và điều trị bệnh. Các xét nghiệm như HBsAg, HBeAg, Anti-HBs, HBV-DNA, men gan ALT/AST giúp đánh giá mức độ nhiễm virus, tình trạng tổn thương gan và hiệu quả điều trị.

Người bệnh cần thực hiện các xét nghiệm này định kỳ theo hướng dẫn của bác sĩ để phát hiện sớm tình trạng tiến triển của bệnh, từ đó có biện pháp điều trị kịp thời. Đặc biệt, bệnh nhân viêm gan B mạn tính cần kết hợp siêu âm gan và xét nghiệm AFP mỗi 6 tháng để phát hiện sớm nguy cơ ung thư gan.

Bên cạnh việc xét nghiệm định kỳ, bệnh nhân cũng cần duy trì lối sống lành mạnh, tránh rượu bia, ăn uống khoa học và tuân thủ điều trị để bảo vệ lá gan và nâng cao chất lượng cuộc sống. Việc hiểu rõ ý nghĩa của các chỉ số xét nghiệm sẽ giúp người bệnh chủ động hơn trong việc theo dõi sức khỏe gan và phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm do viêm gan B gây ra.