Viêm gan B là một bệnh lý nhiễm trùng gan do virus viêm gan B (HBV) gây ra. Nếu không được quản lý hiệu quả, bệnh có thể tiến triển thành xơ gan và ung thư gan. Việc theo dõi định kỳ thông qua các xét nghiệm chuyên biệt đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá mức độ hoạt động của virus, mức độ tổn thương gan và hiệu quả điều trị. Dưới đây là những xét nghiệm quan trọng nhất hiện nay trong theo dõi viêm gan B

Các xét nghiệm theo dõi viêm gan B phổ biến

Xét nghiệm HBsAg (Hepatitis B surface Antigen)

HBsAg là kháng nguyên bề mặt của virus viêm gan B, xuất hiện trong huyết thanh 1–10 tuần sau khi phơi nhiễm với HBV. Xét nghiệm này giúp xác định sự hiện diện của virus trong cơ thể. Nếu HBsAg dương tính trên 6 tháng, bệnh nhân được chẩn đoán mắc viêm gan B mạn tính. Theo báo Dân Trí, đây là một trong những xét nghiệm quan trọng giúp xác định tình trạng nhiễm virus ở cộng đồng.

Xét nghiệm HBeAg (Hepatitis B e Antigen)

HBeAg là một phần của vỏ capsid HBV, xuất hiện khi virus đang nhân lên mạnh mẽ. Xét nghiệm này giúp đánh giá mức độ lây nhiễm của virus. Nếu HBeAg dương tính, virus đang hoạt động mạnh; nếu âm tính, virus có thể đã ngừng hoạt động hoặc đã đột biến. Việc xác định chính xác tình trạng cần được kết hợp với xét nghiệm HBV-DNA.

Xét nghiệm Anti-HBe (Antibody to Hepatitis B e Antigen)

Anti-HBe là kháng thể chống lại HBeAg. Khi HBeAg chuyển sang âm tính, Anti-HBe thường xuất hiện, cho thấy virus có thể đã giảm hoạt động. Theo báo Dân Trí, đây là một chỉ dấu quan trọng giúp đánh giá tiến triển của bệnh.

Xét nghiệm HBV-DNA (Hepatitis B Virus DNA Quantification)

HBV-DNA đo lường tải lượng virus trong máu, giúp đánh giá mức độ nhân lên của virus và hiệu quả điều trị kháng virus. Theo Tuổi Trẻ, đây là một trong những xét nghiệm quan trọng nhất trong việc quyết định điều trị kháng virus.

Xét nghiệm men gan (ALT và AST)

ALT (Alanine Aminotransferase) và AST (Aspartate Aminotransferase) là hai enzyme quan trọng giúp đánh giá mức độ tổn thương gan. Khi virus viêm gan B hoạt động mạnh, men gan thường tăng cao. Theo Sức Khỏe & Đời Sống, theo dõi men gan định kỳ giúp điều chỉnh điều trị kịp thời, ngăn chặn tổn thương gan tiến triển.

Xét nghiệm Anti-HBs (Antibody to Hepatitis B surface Antigen)

Anti-HBs là kháng thể chống lại HBsAg. Nếu Anti-HBs dương tính với nồng độ trên 10 mUI/ml, cơ thể đã có miễn dịch với HBV, có thể do tiêm vaccine hoặc sau khi phục hồi từ nhiễm HBV cấp tính. Theo Dân Trí, xét nghiệm này giúp đánh giá hiệu quả của vaccine viêm gan B.

Xét nghiệm Anti-HBc và Anti-HBc IgM (Antibody to Hepatitis B core Antigen)

Anti-HBc là kháng thể chống lại lõi virus HBV, tồn tại suốt đời và cho biết bệnh nhân đã từng nhiễm HBV. Anti-HBc IgM xuất hiện trong giai đoạn viêm gan B cấp hoặc đợt bùng phát của viêm gan B mạn tính. Đây là xét nghiệm giúp phân biệt giữa nhiễm cấp tính và nhiễm mạn tính.

Tại sao cần thực hiện các xét nghiệm này?

Việc thực hiện các xét nghiệm trên có ý nghĩa quan trọng trong chẩn đoán, theo dõi và điều trị viêm gan B:

• Chẩn đoán xác định: Xét nghiệm HBsAg giúp phát hiện người bị nhiễm HBV, là tiêu chuẩn vàng để xác định bệnh.
• Đánh giá mức độ hoạt động của virus: HBeAg và HBV-DNA giúp xác định virus có đang hoạt động mạnh hay không, từ đó quyết định điều trị.
• Theo dõi tổn thương gan: Xét nghiệm men gan ALT, AST phản ánh mức độ tổn thương gan, giúp điều chỉnh phương pháp điều trị phù hợp.
• Đánh giá đáp ứng miễn dịch: Anti-HBs cho biết mức độ miễn dịch của cơ thể với HBV, quan trọng trong đánh giá hiệu quả vaccine.

Các lưu ý khi thực hiện xét nghiệm

Để đảm bảo kết quả xét nghiệm chính xác và hữu ích:

• Tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ: Các xét nghiệm cần được thực hiện theo lịch trình và chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.
• Chuẩn bị trước khi xét nghiệm: Một số xét nghiệm yêu cầu nhịn ăn hoặc tránh sử dụng thuốc trước khi lấy mẫu máu.
• Thực hiện xét nghiệm định kỳ: Đối với bệnh nhân viêm gan B mạn tính, xét nghiệm HBeAg, HBV-DNA, men gan ALT/AST cần được thực hiện mỗi 3–6 tháng để theo dõi tiến triển bệnh.
• Kết hợp siêu âm và xét nghiệm AFP: Bệnh nhân viêm gan B mạn tính có nguy cơ cao mắc ung thư gan, do đó cần thực hiện siêu âm gan và xét nghiệm AFP (Alpha-fetoprotein) mỗi 6 tháng để phát hiện sớm các tổn thương ác tính.
• Tự theo dõi triệu chứng bất thường: Người bệnh cần chú ý các dấu hiệu như vàng da, đau tức hạ sườn phải, mệt mỏi kéo dài, chán ăn hoặc sụt cân nhanh chóng – đây có thể là dấu hiệu của tổn thương gan nghiêm trọng và cần được kiểm tra ngay.

Việc theo dõi viêm gan B bằng các xét nghiệm chuyên biệt đóng vai trò quan trọng trong quản lý bệnh. Các xét nghiệm như HBsAg, HBeAg, HBV-DNA, men gan ALT/AST, Anti-HBs giúp bác sĩ đánh giá diễn tiến bệnh, điều chỉnh phác đồ điều trị và ngăn chặn các biến chứng nguy hiểm. Người bệnh cần tuân thủ lịch xét nghiệm định kỳ, thực hiện siêu âm gan và xét nghiệm AFP mỗi 6 tháng để phát hiện sớm nguy cơ ung thư gan.

Quan trọng nhất, người bệnh cần nâng cao nhận thức về viêm gan B, duy trì lối sống lành mạnh, tránh rượu bia, và tuân thủ phác đồ điều trị để kiểm soát tốt bệnh và bảo vệ sức khỏe gan một cách bền vững.