Bệnh lao do vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis gây ra và thường ảnh hưởng đến phổi. Chính vì vậy, cần chủ động xét nghiệm lao để chẩn đoán sớm là cần thiết trước khi vi trùng đã làm tổn thương các cơ quan, nhất là nhóm đối tượng có nguy cơ cao.

 

 

Việt Nam đứng 11/30 nước có gánh nặng về lao và bệnh lao kháng đa thuốc cao nhất toàn cầu. Ước tính, mỗi năm tại Việt Nam có khoảng 169.000 ca bệnh lao mới mắc, 8.900 trường hợp kháng đa thuốc và khoảng 14.200 ca tử vong.

 

Tại hội thảo về phương pháp chẩn đoán mới trong điều trị, thanh toán bệnh lao, PGS-TS Nguyễn Bình Hoà, Phó Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương, Phó trưởng ban điều hành Chương trình lao Quốc gia cho biết khả năng tiếp cận chẩn đoán vẫn là một rào cản đáng kể đối với việc chăm sóc và điều trị lao.

Bệnh lao là gì?

Bệnh lao là một bệnh truyền nhiễm do vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis gây ra. Bệnh thường ảnh hưởng chủ yếu đến phổi, đôi khi lây lan sang các cơ quan khác và mức độ thường nặng nề.

 

Vi khuẩn gây bệnh lao lây lan thông qua những giọt bắn li ti thoát ra không khí do ho hoặc hắt hơi. Sự tổn thương các cơ quan do lao là không phục hồi. Tại phổi, dù việc điều trị kiểm soát và tiêu diệt được vi trùng, nhu mô phổi và màng phổi vẫn có thể bị di chứng kéo dài, khiến người bệnh gặp khó thở, thở mệt, ho khạc đàm.

Các xét nghiệm chẩn đoán bệnh lao

Xét nghiệm chẩn đoán lao phổi

Việc chẩn đoán lao phổi đầu tiên là dựa vào phim chụp X-quang ngực để tìm kiếm những tổn thương trong nhu mô phổi có gợi ý do vi trùng lao gây ra.

 

Bên cạnh đó, các mẫu đờm thu thập cùng lúc hay qua nhiều ngày cũng sẽ được sử dụng để kiểm tra sự hiện diện của vi khuẩn lao.

 

Lao phổi  rất dễ lây từ người sang người do lây bằng đường hô hấp

 

Những xét nghiệm này rất quan trọng trong việc giúp xác định chẩn đoán, quyết định phương pháp điều trị hiệu quả nhất cho người bệnh cũng như lập kế hoạch phòng chống lây nhiễm cho gia đình người bệnh và cộng đồng.

Xét nghiệm chẩn đoán lao ngoài phổi

Một số xét nghiệm có thể được sử dụng để xác nhận khi có nghi ngờ lao ngoài phổi, như lao màng phổi, lao màng tim, lao màng não, lao xương khớp và các tạng trong ổ bụng, cơ quan sinh sản.

 

Xét nghiệm nước tiểu giúp chẩn đoán lao ngoài phổi

 

Những xét nghiệm này bao gồm:

– Chụp hình cắt lớp vi tính, chụp cộng hưởng từ hoặc siêu âm phần cơ thể bị ảnh hưởng

– Nội soi kiểm tra các khoang bên trong cơ thể bằng một ống dài, mỏng với nguồn ánh sáng và máy thu hình gắn ở đầu ống. Ống nội soi có thể được đưa vào qua một lỗ mở tự nhiên như miệng hay hậu môn hoặc qua một vết cắt nhỏ trên thành bụng.

– Xét nghiệm nước tiểu

– Xét nghiệm máu

– Chọc dịch não tủy

– Sinh thiết để lấy một mẫu mô nhỏ hoặc bệnh phẩm lấy từ cơ quan bị ảnh hưởng và xét nghiệm tìm vi khuẩn lao

Xét nghiệm chẩn đoán lao tiềm ẩn

Trong một số trường hợp, người bệnh có thể cần phải làm xét nghiệm để kiểm tra bệnh lao tiềm ẩn – khi đã bị nhiễm vi khuẩn lao nhưng không có bất kỳ triệu chứng nào.

 

Xét nghiệm chẩn đoán lao tiềm ẩn bằng cách thực hiện xét nghiệm Mantoux hay cũng được gọi là xét nghiệm da tuberculin.

 

Bên cạnh đó, chẩn đoán lao tiềm ẩn bằng xét nghiệm gamma Interferon trong máu đang dần thay thế cho xét nghiệm Mantoux và trở nên phổ biến rộng rãi hơn. Xét nghiệm này có thể được sử dụng để giúp củng cố thêm chẩn đoán bệnh lao tiềm ẩn khi:

– Đã có xét nghiệm Mantoux dương tính

– Đã từng tiêm vắc-xin BCG và xét nghiệm Mantoux có thể không đáng tin cậy trong những trường hợp này

– Là một phần trong sàng lọc lao tiềm ẩn của người di cư từ vùng dịch tễ đến vùng không dịch tễ của lao

– Là một phần của kiểm tra sức khỏe ban đầu

– Khi có chỉ định điều trị với thuốc ức chế hệ thống miễn dịch vì những bệnh lý khác

– Là nhân viên y tế kiểm tra sức khỏe định kỳ